تاریخچه زنبور عسل:
قدمت زنبور عسل از 60 تا 150 میلیون سال قبل تخمین زده می شود. و بشر 16-8 هزار سال پیش از میلاد زنبور عسل را می شناخته و از عسل و موم آن استفاده می كرده است. از عسل به عنوان غذای شفابخش در قرآن نام برده شده است و سوره ای به نام سورۀ نحل ( زنبور عسل) نامگذاری شده است.
تاریخچه زنبورداری در ایران
در دورۀ هخامنشیان نگهداری زنبور عسل در ایران رواج داشته و از عسل یك ماده شیرین غذایی و دارویی استفاده می كرده اند.
نگهداری زنبور عسل در اكثر مناطق خوش آب و هوا و مستعد كشور زیاده بوده و هست. آمار سالهای اخیر نشان می دهد كه نگهداری كندو های بومی كم كشده وجای خود را به كندوهای مدرن داده است. در حال حاضر در كلیه مناطق ایران به جز مناطقه كویری زنبور داری گسترش دارد.
نقش زنبور عسل دركشاورزی و محیط زیست
زنبور عسل در ایران و اكثر كشورها اكثراً به خاطر تولید عسل و احیاناً موم نگهداری می شودو حال آن كه در كشورهای اروپایی و آمریكا بخاطر گرده افشانی و استفاده از محصولات زنبور عسل و عوامل فرعی پرورش زنبور عسل است .
سهم زنبور عسل در گرده افشانی غیر مستقیم بالغ بر 90% است. اهمیت فرآورده های خارجی كند و ( بذر و میوه)به مراتب بیشتر از ارزش محصولات داخلی كندو ( عسل و موم و .......) است.
از امتیازات زنبور عسل این است كه گرده هر نوع گل را بر روی مادگی همان نوع گل انتقال می دهد ( ثابت گلی)وگرده افشانی را به حد اعلی انجام می دهد. و به این ترتیب محصولات كشاورزی افزایش چشمگیری خواهد داشت. به عنوان مثال اگر باغ گلابی بدون زنبور عسل 6 تن محصول داشته باشد با حضور زنبور عسل این میزان به 80 تن افزایش می یابد و در ضمن میوه ها مرغوبتر و بهتر خواهند بود.(زنبورعسل هم در كمك محصولات باغی و زراعی وهم دركیفیت آنها تأثیر دارد).
عدم توجه به یك حشره كوچك، میتواند باعث تغییر 180 درجه ای محیط زیست و تبدیل آن به كویر و شنزارها شود. چگونه؟ زیرا حفظ و ازدیاد نسل اكثر گیاهان گلدار به وسیله عمل گرده افشانی صورت می گیرد. اگر از باروری یك نوع گیاه جلوگیری به عمل آید، گل هایآن گیاه هرگز به دانه و میوه تبدیل نشده ونسل آن گیاه از بین خواهد رفت. نتیجه از بین رفتن نسل گیاه در یك منطقه خاك آن منطقه در مقابل ریزش باران و وزش باد مقاومت نداردو ذرات خاك شسته شده و از بین خواهد رفت و در نتیجه فرسایش درخاك ایجاد می شود. باد این خاك ها را منتقل كرده وبه جاهای دیگر می برد و شن های روان را به وجود می آورد. در نتیجه مقدار هومولی كه بایداز آن مواد غذایی مورد نیاز برای انسان و حیوان تولید شود، از بین خواهد رفت.
علاوه بر محسنات ذكر شده برای زنبور عسل ، تنها حشره ای دست كه بهداشت را كاملاً رعایت میكند و روی مواد آلوده به طور ذاتی نمی نشیند.
اهمیت اقتصادی زنبور عسل
اگر زنبورها نبودند نه تنها درختان میوه كلبه گیاهانی مانند شبدر، باقلا، سبزیجات ، صیفی جات و ......... به مرحلۀ گشنیدگی نمی رسیدند.
علاوه بر عمل گرده افشانی محصولات مختلفی مانند عسل، موم ، زهر زنبور را نیز زنبور عسل تولید می كند. زنبور عسل پس از جمع آوری شهد از روی گل ها آن را در كیسه عسلدان خود ذخیره نموده و هنگامی كه محتوی كیسه پر شد به طرف كندوی خود پرواز می كند. در بین راه عسلدان زنبور مقداری آنزیم ترشح كرده به داخل شهد می ریزد و مقداری از آب شهد نیز جذب بدن می گردد.
در داخل كندو شهد از طریق دهان در حجرات كندو تخلیه شده و هنگام شب دوبازه زنبورداران آن را به داخل عسلدان برده و آنزیم به آن اضافه نموده آبش را جذب می نمائید. این كار آن قدر تكرار می شود كه مقدار آب شهد از 80-50 درصد به 18-17 درصد كاهش می یابد به چنین شهد غلیظی عسل می گویند.
از موم، زنبور عسل برای درست كردن شانهای مورد نیاز خود استفاده می كند و همچنین از موم زنبور عسل در كارخانه های داروسازی و صنعتی برای ساختن كرمهای آرایشی، رنگرزی، تولید شمع استفاده می شود.
یكی دیگر از تولیدات زنبور عسل زهر است كه توسط غدۀ مخصوصی ترشح شده و آن را در كیسۀ زهری ذخیره می نماید حشره از این ماده برای دفاع خود استفاده می كند.
زهر زنبور علس امروزه برای معالجه انواع روماتیسم كاربرد دارد.
بیماریها و آفات زنبور عسل
به علت شكل زندگی زنبور عسل كه به صورت دسته جمعی است لذا بیماریها در بین آنها به سهولت شایع می شود بیماریها و آفات مهم زنبور عسل عبارت است از:
كنه واروآ
این كنه زندگی خود را از هر نظر با زنبور انطباق می دهد. همراه با زنبور تولید مثل می كند و علاقه زیادی به زنبور نر دارد و در سال اول آلودگی تشخیص كنه مشكلات پس از سال سوم زندگی آلودگی كنه و خسارت آن مشخص می شود.
علائم وجود كنه :
1- كارگران بی قرارند.
2- به علت تغذیه از خون زنبور مرگ و میر عادی در زنبوران دیده می شود . زنبوران ناقص الخلقه شده و قدرت پرواز و جفتگیری آنها خیلی پایین می باشد.
بیماری نوزوما
از شایع ترین بیماریهای زنبور بالغ است و نوزادان هرگز به آن مبتلا نمی شوند. علائم آن بی نظمی و بی قراری زنبوران- علائم فلجی ، شكم های باد كرده و نیش های بدون رفلكس در اطراف كند و دیده می شوند. ملكه آخرین قربانیان است.
كرم موخورا
این آفت به كندوهای ضعیف و شانهای بی حفاظ و ضد عفونی نشده حمله می كند و خسارات زیادی وارد می كند. به نحوی كه شانها به تارهای آشغال مانندی تبدیل می شود. ولی جمعیت های قوی از خود دفاع می كنند.
بیماری لوك
به دو نوع است:
1. لوك آمریكایی 2. لوك اروپایی
عامل این بیماری باكتری است كه موجب تلفات زیاد نوزادان می شود.
از دشمنان زنبور عسل می توان زنبور زرد و قرمز، پرندگان (سبزقبا) موش، خرس، عنكبوت را نام برد.
تاثیر سموم آفات نباتی در زنبور عسل
از آنجائیكه حشره كشهای مصرفی برای مبارزه با حشرات، می تواند رای زنبورهای عسل هم مضر باشد لذا لازم است عمل سمپاشی هنگام گلدهی درختان میوه و گیاها مزروعی انجام نگیرد. زیرا ضرر ناشی از این ب اطلاعی بیش تر از سود محصول حاصله از سمپاشی است(از بین رفتن كند وی عسل).
راههای مسمومیت زنبورعسل
1- استفاده زنبورعسل از شهد گل هایی كه به طور مستقیم سمپاشی شده اند.
2- استفاده زنبورعسل از آب هایی كه به سموم كشاورزی آلوده شده اند.
3- استفاده از شهد گلهایی كه بطور غیر مستقیم درخلال سمپاشی توسط باد آلوده شده اند.
علائم مسمومیت در زنبور:
1- وجود زنبور مرده درجلو سوراخ كندو خزیدن بعضی زنبورها درنزدیكی كند و
2- ایجاد بی نظمی در فعالیت های داخل كندو و كاهش بازده آن
3- تشدید رفتار تهاجمی در زنبورها
4- بالا آوردن محتویات معده بر اثر مسمومیت ناشی از سموم فسفره
اقدامات حفاظتی برای جلوگیری از مسمومیت:
انجام سمپاشی قبل و بعد از گل دهی گیاه و زمان آن صبح زود یا هنگام غروب و شب باشد. استفاده از سمومی كه دارای خطر كمتری برای زنبور هستند. همچنین انتقال زنبوران به نقاط دیگر و یا بستن دریچه پرواز كندو.
معالجه كندوهای آلوده به سموم كشاورزی
بهتر است بدانید كه اگر سموم مصرفی بتواند 10 درصد زنبورانی را كه آن گیاه را ویزیت می كنند تلف كند برای گیاهان فوق هم موقع گل كردن آن ها مضر است. اگر سمپاشی با سموم خطرناك انجام گرفته و بقایای سم روی گیاهان دوام داشته باشد، باید كندو را به محل سمپاشی نشده برده و تحت درمان قرارداد، اما اگر از سموم با خطر كمتر استفاده شده باشد می توان از نقل مكان آنها صرف نظر كرد و در محل به درمان كلنی ها پرداخت. در صورت انتقال سموم به داخل كندو باعث كشته شدن پرستاران و نوزادان خواهد شد كه لازم است شانهای حاوی گرده آلوده را از كندو خارج كرد.
پرورش كرم ابریشم
كرم ابریشم به منظور تولید پیله پرورش داده می شود و از پیله ها جهت ابریشم كشی استفاده می گردد. الیاف ابریشم در تهیه منسوجات، قالی و سایر دست بافتها بكار می رود. الیاف ابریشم فوق العاده درخشنده است و از بهترین الیاف جهت تهیۀ البسه انسان محسوب می گردد.
بیش از ده رقم كرم، پیله می سازند كه اكثر آنها وحشی بوده ولی بیش تر از هم كرم ابریشم مورد بهره برداری قرار گرفته است. چرخه زندگی كرم ابریشم و نحوه تولید ابریشم به این طریق است: ابتدا حشرۀ مادۀ بالغ كه نوعی پروانه است پس از جفتگیری درحدود 700-500 عدد تخم می گذارد و توسط ترشحات مخصوصی كه از غدد ضمیمه خوددارد تخم ها را به محل تخمگذاری می چسباند. در فصل بهار تخم ها تبدیل به كرمهای كوچكی می گردند. برای پرورش كرمها باید برگ توت كافی و مرغوب در اختیارشان قرارداد. این كرمها حساس هستند و باید در اطاقی با درجه حرارت و رطوبت معین قرارداد و پس از مدتی كه از پرورش كرمها گذشت رشد آنها بیشتر شده وبه محل وسیع تری محتاج می باشند. پرورش كرم های بالغ در محلی به نام تلنبار صورت می گیرد. در این دوره برگ توت را با شاخه در اختیار كرم قرار می دهند.
پس از مدتی كرمها از اشتها افتاده – رنگ بدنشان زرد شیری می شود و طول بدنشان كم می شود . این حالت را تنیدن می نامند. در این مرحله كرمها را به قالب های مخصوص تنیدن پیله هدایت می كنند. زمان جمع آوری پیلی وقتی است كه شفیده به رنگ قهوه ای در آمده باشد. برداشتن پیله ساده بوده و با استفاده از شانه یا دستگاه مخصوص برداشت انجام می شود.
http://hghhgh.blogfa.com/
نظر خود را اضافه کنید.
ارسال نظر به عنوان مهمان