Effect of probiotic ProBioSa 1 on growth and performance of growing broilers
    Hafezi Masoud*1، Rezaee Kianoush 1، Mansouri Mehdi 2
    1 Postal C. 35818-34133، Research & Development Center، SNB Company، Garmsar، Iran
    2 Postal C. 35817-48911، Veterinary Group، Azad University، Garmsar، Iran
    
    
    
    Abstract
    To evaluate the usefulness and effects of “ProBioSa 1” Probiotic (a new product of SNB Company، Iran) in broiler diets on feed intake، weight gain، feed conversion ratio and changes on gastrointestinal tract of broilers، 360 Ross broilers divided in 3 groups and were fed with 3 treatments containing: basal feed as control group، basal diet containing Probisa probiotic and basal feed containing Perimalac probiotic for 6 weeks. Each group contains 4 replications. Results show that additions of probiotics to feed do not have any considerable effect on feed gain rather that control group، but during stress condition، it can help to heterogeneity of probiotic groups’ growth and health. Although an increase in feed conversion ratio and weight gain were seen on probiotic groups in comparison with control group، it hasn’t any statistical difference between Probiosa and Perimalac groups. Mortality of birds containing probiotic additives، decreased during growth remarkably. Weight of gastrointestinal tract among 3 groups didn’t have considerable differences; but ratio of gastrointestinal weight to total weight of birds at the end of 6 week، were lower in Probiosa group compare of Perimalac and control groups. 
    
    
    Key Words: Probiosa، Perimalac، Probiotic، feed conversion ratio، growing broiler، intestinal tract
    
    
    
    در صنعت پرورش طیور به منظور كاهش تلفات و افزایش عملكرد جوجه های گوشتی استفاده از تركیبات آنتی بیوتیكی متداول است. استفاده از این تركیبات آنتی بیوتیكی علاوه بر ایجاد مقاومت در سویه های پاتوژن در درازمدت، به علت باقیماندن تركیبات آنتی بیوتیكی در گوشت باعث نگرانی هایی در مصرف كنندگان شده است. گسترش بیماریهای ویروسی طی سالهای اخیر استفاده از پروبیوتیك ها جهت تقویت سیستم ایمنی طیور را توجیه پذیر نموده است. همچنین با توجه به ضوابط خاص برخی كشورها در مورد عدم وجود تركیبات آنتی بیوتیكی در گوشت، صادرات گوشت طیور به برخی كشورها با محدودیت هایی مواجه شده است كه لزوم جایگزینی پروبیوتیك ها بجای آنتی بیوتیك ها در صنعت طیور را بیشتر نمایان می سازد.
    استفاده از پروبیوتیك ها به علت بهبود فلور میكروبی روده، كاهش میزان وقوع اسهال، ایجاد خاصیت ایمنی، توان رقابت با باكتریهای پاتوژن، ایجاد مقاومت در برابر استرس و تولید برخی آنزیم ها، در صنعت پرورش طیور كشور در حال رشد است.
    عمده ترین میكروارگانیسم های مستعمل در تولید پروبیوتیك ها شامل باكتری های خانواده Bacillus، Lactobacillus، Bifidobacteria، Streptococcus، Enterococcus، Pediococcus، مخـمر Saccharomyces و برخـی سـویه های قـارچ Aspergillus Oryzae می باشند.
    Santoso (1995) نشان داد كه افزودن محیط كشت حاوی باكتری باسیلوس سوبتیلیس به جیره غذایی جوجه های گوشتی سبب بهبود ضریب تبدیل می گردد.
    همچنین استفاده از لاكتوباسیلوس كازئی باعث افزایش وزن در 3 هفته اول پرورش در جوجه های گوشتی نسبت به گروه شاهد می گردد.
    سویه های لاكتوباسیلوس از رشد بیش از 25 انتروپاتوژن جلوگیری می كنند و اثرات بهبود دهندگی مستقیمی بر تغذیه دارند. همچنین این لاكتوباسیلها، بتا- گلوكورونیداز و نیترورداكتاز سرطان زای روده را در پستانداران غیرفعال می كنند. استفاده از محصولات تخمیری ناشی از لاكتوباسیلها مقاومت به استرس و بیماریهای منتج از آن را بهبود بخشیده و همچنین افزایش اشتهای به غذا و بهبود ضریب تبدیل غذا و افزایش وزن بدن را در پی دارند.
    همچنین سویه های Bifidobacterium نقش بازدارندگی زیادی در التهاب‏های مزمن سیستم گوارشی دارند. اكثر سویه های بیفیدوباكتریا فعالسازی NF-κB القاء شده توسط LPS در سلولهای IEC را باز می دارند و بسته به نوع و دوز مصرفی از التهاب های ناشی در سیستم گوارش ممانعت به عمل می آورند. در بین همه سویه های بیفیدوباكتریا نیز، سویه Bifidobacterium bifidum كاندیدای اصلی در رفع اختلالات سیستم های گوارشی حساس به شمار می رود.
    اخیراً پروبیوتیك (پروبیوصا 1) محصول شركت زیست فناوری صدرای طبیعت حاوی باكتریهای خانواده باسیلوس، لاكتوباسیلوس و بیفیدوباكتریوم با فرمولاسیون ویژه حاوی میكروارگانیسم های مفید به صنعت دام و طیور معرفی شده است. تحقیق حاضر به منظور بررسی نحوه عملكرد این پروبیوتیك بر نحوه عملكرد جوجه های گوشتی صورت پذیرفته است.
    
    مواد و آزمایش ها
    
    تعداد 360 قطعه جوجه گوشتی یك روزه از سویه تجاری Ross بر اساس یك طرح آماری كاملا تصادفی (Design Randomized Completely) به 3 گروه و هر گروه به 4 تكرار شامل 30 قطعه جوجه تقسیم شده و جوجه های هر تكرار درون یك پن مجزا و بر روی بستری از تراشه چوب استقرار یافتند. تمامی پن ها در یك سالن قرار داشتند؛ به نحوی كه تمامی گروه ها از نظر مدیریتی، واكسیناسیون و تهویه و نور و سایر فاكتورها كاملا وضعیت مشابهی داشته باشند. 
    جیره پایه به شرح جدول شماره 1 تهیه شد. هیچگونه افزودنی آنزیمی به جیره اضافه نگردید. از یك تا 28 روزگی كوكسیدیواستات سالینومایسین به میزان 500 گرم در تن و سپس تا انتهای دوره كوكسیدیواستات دیكلازوریل به میزان 200 گرم در تن به جیره افزوده شد. 
    گروه 1 به عنوان شاهد انتخاب شده و تنها جیره پایه را بدون هر گونه افزودنی دریافت كرد. به گروه 2 از روز اول جیره حاوی پروبیوتیك «پری مالاك» علاوه بر جیره پایه تجویز گردید. گروه 3 نیز از روز اول علاوه بر جیره پایه، پروبیوتیك «پروبیوصا 1» را دریافت نمود. طبق دستورالعمل مصرف تولیدكنندگان، پری مالاك به مقدار 900 گرم در تن از 1 تا 21 روزگی، 450 گرم در تن از 22 تا 36 روزگی و 225 گرم در تن از 36 تا 42 روزگی و پروبیوصا 1000 گرم در تن از 1 تا 21 روزگی و سپس 500 گرم تا پایان دوره در گروه های آزمایشی مورد استفاده واقع شد.
    با انجام وزن كشی های انفرادی (با دقت 1 گرم) در هر هفته میزان میانگین وزن جوجه ها در هر گروه بدست آمد. جوجه ها بر اساس سطح تیتر پادتن مادری در روز اول و ترسیم برنامه واكسیناسیون در 3 نوبت طی روزهای 12، 22 و 32 در دوره پرورش بر علیه گامبورو و 2 نوبت در روزهای 8 و 17 و نیز روز اول بر علیه برونشیت بصورت اسپری، با واكسن زنده واكسینه شدند.
    در پایان دوره و 42 روزگی از همه گروه های آزمایشی بطور تصادفی 10 جوجه انتخاب شده و پس از وزن كشی ذبح شدند. سپس سیستم گوارش از ابتدای مری تا انتهای مقعد جدا شده و علاوه بر مشاهده مورفولوژیكی، وزن آن نیز ثبت گردید.
    در انتها میزان سرانه دان مصرفی، ضریب تبدیل غذایی و تلفات هر گروه تا پایان هفته 6 تعیین و با یكدیگر مقایسه شد. مقایسه میانگین وزن در گروه های مختلف توسط روش آماری T استودنت و ANOVA و در سطح اطمینان 95% صورت پذیرفت.
    
    * بررسی وزن جوجه ها 
    مقایسه وزن 3 گروه شاهد، پری مالاك و پروبیوصا تا سن 14 روزگی اختلاف معنی داری از خود نشان نداد (p<0.05). افزایش وزن جوجه های مصرف كننده پروبیوتیك پروبیوصا و پری مالاك نسبت به گروه شاهد در پایان دوره (42 روزگی) بطور معنی داری به ترتیب دارای افزایش 12 و 9.3 درصد است (p<0.05). هر چند میانگین وزنی به دست آمده در گروه مصرف كننده پروبیوصا بیشتر از گروه مصرف كننده پری مالاك بود، لیكن تفاوت مشاهده شده، از نظر آماری معنی دار نبود.
    مقایسه وزن جوجه ها در هر 4 تكرار در گروه شاهد در 14، 28 و 42 روزگی دارای پراكندگی بوده و تفاوت معنی داری از خود نشان داد (p<0.05). عدم استفاده از تركیبات پروبیوتیكی باعث مشاهده غیریكنواختی در بین گروه های تكراری شده است. علیرغم مشاهده تفاوت وزنی در بین گروه های تكرار مصرف كننده پروبیوصا، لیكن تفاوت از نظر آماری دارای معنی نبود. این مساله موید نقش مهم تركیبات پروبیوتیكی در یك دست پرورش یافتن جوجه ها و كاهش اثر تنش هاست.
    
    * بررسی میزان خوراك مصرفی
    متوسط سرانه دان مصرفی تا پایان 6 هفته در جدول شماره 2 ارائه شده است. نتایج، كاهش ظاهری مصرف دان، در گروه شاهد نسبت به گروه پروبیوصا و پری مالاك در انتهای دوره رشد را نشان می دهد. ایجاد استرس دمایی در هفته 4 آزمایش ها باعث كاهش مصرف دان در گروه شاهد گشت. علیرغم وجود پراكندگی در داده های 3 گروه (F>Fcrit)، بر اساس آنالیز واریانس ANOVA نیز، تفاوت آماری معنی داری در میزان دان مصرفی در سه گروه و در دوره های مختلف رشد مشاهده نمی شود.
    
    * بررسی ضریب تبدیل خوراك
    ضریب تبدیل در دوره های مختلف برای سه گروه محاسبه شد كه تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایش مشاهده نشد. از هفته 4 تا انتهای دوره، ضریب تبدیل در گروه شاهد بالاترین میزان را در بین سه گروه داشت. این مساله را می توان به بروز استرس گرمایی و اثرات منفی آن بر تغذیه طیور نسبت داد. ضریب تبدیل گروه های شاهد، پروبیوصا و پری مالاك در انتهای دوره به ترتیب برابر 1.93؛ 1.76 و 1.82 بود. گروه های مصرف كننده پروبیوتیك دارای وزن نهایی بالاتر و ضریب تبدیل بهتری بودند، كه این مساله موید كارایی و نقش موثر استفاده از تركیبات پروبیوتیكی است. 
    
    * بررسی میزان مرگ و میر
    میزان مرگ و میر در گروه های مصرف كننده پروبیوتیك نسبت به گروه شاهد كاهش چشم گیری داشت. همچنین تعداد مرگ و میر طیور در جوجه های گروه كنترل بعد از هفته 5 تا انتهای دوره، روی در افزایش داشت (شكل 2). 
    با مقایسه مرگ و میر گروه های مصرف كننده پروبیوتیك های پروبیوصا و پری مالاك تفاوت معنی داری مشاهده نشد؛ اما آمار تلفات گروه های پروبیوتیك نسبت به گروه شاهد بطور معنی داری كاهش داشت (جدول 3). بروز استرس گرمایی از هفته 4 به بعد محتمل ترین دلیل مشاهده تلفات در گروه كنترل در دوره پایانی پرورش جوجه ها تشخیص داده شد.
    
    * بررسی وزن سیستم گوارش
    پس از ذبح و توزین سیستم گوارش 10 قطعه جوجه از هر گروه در پایان دوره آزمایش، تفاوت معنی داری بین وزن سیستم گوارش گروه های مختلف مشاهده شد (جدول 4). پراكندگی وزنی سیستم گوارش در گروه شاهد نسبت به گروه مصرف كننده پروبیوتیك بیشتر بود.
    نسبت وزنی سیستم گوارش به وزن نهاییِ میانگین طیور در گروه های شاهد، پروبیوصا و پری مالاك به ترتیب 0.0774، 0.0698 و 0.0725 بود. این نسبت در گروه پروبیوصا نسبت به گروه های شاهد و پری مالاك كمتر بوده و حاكی از كارایی مناسب پروبیوتیك پروبیوصا می باشد.
    
    
    تولید و فرمولاسیون پروبیوتیكهایی كه قابلیت گذر و دوام مناسب در سیستم گوارش دام و طیور را داشته باشند، با پیچیدگیهای فراوانی روبرو است. اخیراً فرمولاسیون پروبیوتیكها با بكارگیری سیستم‏های جدید فرمولاسیون، نه تنها باعث دوام بیشتر این محصولات گشته بلكه كارایی آنها در زمان مصرف را نیز بهبود بخشیده است. نتایج این تحقیق كارایی مناسب پروبیوتیك پروبیوصا را تائید می كند كه به علت شیوه جدید تهیه و فرمولاسیون بهتر آن نسبت به محصولات مشابه می باشد.

مسعود حافظی *، كیانوش رضایی1، مهدی منصور

t.t.d.mihanblog.com